ԲԱՐԻ ԳԱԼՈՒՍՏ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ՃԱՆԱՉՄԱՆ ՅԱՆՁՆԱԽՈՒՄԲ, (ՑՃՅ),
ի դէմ ցեղասպանութեան` ժողովուրդների փոխըմբռնման,գրանցւած կազմակերպութիւն

• Դուք գտել էք ՑՃՅ-ի համացանցային էջը, որովհետեւ Դուք փնտրում էիք տեղեկատւութիւն հայերի ցեղասպանութեան վերաբերեա՞լ,
• Կամ Դուք փնտրում էիք ցեղասպանութեան վերաբերեալ որեւէ կայք է՞ջ,
• Կամ Դուք փնտրում էիք տեղեկութիւն ցեղասպանութեան կանխարգելման եւ նրա դէմ պայքարի մարդու իրավունքների պաշտպանութեան վերաբերեա՞լ:

1. Ի՞նչ է ցեղասպանութիւն
   
   Մենք կողմնորոշւում ենք ՄԱԿ-ի ցեղասպանութեան` (ցեղասպանութիւնը կանխող եւ դրա համար պատիժ սահմանող փաստաթուղթը) 1948-ին սահմանւած կոնւենցիայով, որի 2-րդ յօդվածը բնորոշում է ցեղասպանութեան այն գործողութիւնները, որոնք կատարւում են մի որեւէ ազգային, էթնիկական, ցեղային կամ կրօնական խմբի լիակատար կամ մասնակի ոչնչացման մտադրութեամբ`

   1. խմբի անդամների սպանութիւնը,
   2. նրանց մարմնական լուրջ վնասւածք կամ մտաւոր խանգարում պատճառելը,
   3. խմբի համար աննպաստ կենսապայմաններ ստեղծումը, որոնց նպատակն է այդ խմբի լիակատար կամ մասնակի ֆիզիկական ոչնչացումը,
   4. խմբի նկատմամբ ծննդաբերութեան կանխման միջոցառումների ձեռնարկում,
   5. երեխաների բռնի յանձնումը մի խմբից միւսին:

   
   
   ՄԱԿ-ի ցեղասպանութեան կոնւենցիաի մշակման գործում էական դեր է ունեցել հրեական ծագումով, լեհաստանի քաղաքացի իրաւագէտ Ռաֆայել Լեմքինը: Որպես ցուցադրական օրինակ հիմք է ընդունել նա հայերի ցեղասպանութիւնը Օսմանեան Սուլթանաթում 1915/ 16-ին, ինչպէս նաեւ Եւրոպայի հրեաների բնաջնջումը 2-րդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում; Իր գրքում Axis Rule in Europe Լիմքինը մանրամասնօրէն բնորոշել է, թէ ինչ է ցեղասպանութիւնը:
   
   

   „By ‘genocide’ we mean the destruction of a nation or of an ethnic group. [...] Generally speaking, genocide does not necessarily mean the immediate destruction of a nation, except when accomplished by mass killings of all members of a nation. It is intended rather to signify a coordinated plan of different actions aiming at the destruction of essential foundations of the life of national groups, with the aim of annihilating the groups themselves. The objectives of such a plan would be disintegration of the political and social institutions, of culture, language, national feelings, religion, and the economic existence of national groups, and the destruction of the personal security, liberty, health, dignity, and even the lives of the individuals belonging to such groups. Genocide is directed against the national group as an entity, and the actions involved are directed against individuals, not in their individual capacity, but as members of the national group. [...] Genocide has two phases: one, destruction of the national pattern of the oppressed group; the other, the imposition of the national pattern of the oppressor. This imposition, in turn, may be made upon the oppressed population which is allowed to remain, or upon the territory alone, after removal of the population and the colonization of the area by the oppressor’s own nationals.“
   
   
   Raphael Lemkin: Axis Rule in Occupied Europe. Washington DC, 1944, p. 79 f.

   
   
   

   Ցեղասպանութիւն ասելով հասկանում ենք մի որեւէ ազգի կամ ցեղախմբի ոչնչացումը: Ցեղասպնութիւնը ընդհանուր առմամբ չի նշանակում որեւէ ազգի անհապաղ ոչնչացում անհրաժեշտութեան դէպքում, բացառութեամբ այն դէպքերի, երբ այն իրականացւում է որեւէ ազգի անդամների զանգւածային բնաջնջման միջոցով: Այն աւելի շուտ տարբեր գործողութիւնների համաձայնեցւած ծրագիր է, որն ուղղւած է ազգային խմբերի կենսահիմքի քայքայմանը` նպատակ ունենալով ոչնչացնել հէնց այդ խմբերը: Այդպիսի ծրագրի նպատակը ազգային խմբերի, քաղաքական եւ սոցիալական կառոյցների, մշակոյթի, լեզւի, ազգային զգացողութեան, կրօնի եւ տնտեսութեան քայքայումն է, ինչպես նաեւ այդ խմբերին պատկանող անհատների անձնական անւտանգութեան, ազատութեան, առողջութեան, արժանապատվութեան եւ նույնիսկ կեանքի ոչնչացումն է: Ցեղասպանութիւնը ուղղված է ընդդէմ ազգային խմբի գոյութեան եւ իրականացւող գործողութիւնները ուղղված են անհատի դէմ ոչ թէ նրա անհատական առանձնայատկութիւնների այլ նրա` որոշակի ազգային խմբին պատկանելու համար: ցեղասպանութիւնը իրականացւում է երկու փուլուվ. առաջինը ճնշւող խմբի ազգային ակռուցվածքի ոչնչացումն է, երկրորդը` ճնշողի ազգային կառուցվածքի պարտադրումը: Պարտադրումը իր հերթին կարող է առնչւել ճնշւող բնակչութեանը, որը տեղում (իր հայրենիքում) մնալու իրաւունք ունի եւ կամ միայն այդ տարածքում, որտեղից քշւում է ազգաբնակչութիւնը, որը գաղութացւում է ճնշող ազգի կողմից:
   
   Raphael Lemkin: Axis Rule in Occupied Europe, 1944. S. 79 f.

   
   
   Քանի որ ՄԱԿ-ի կոնւենցիայում քաղաքական խմբերի ոչնչացման կարգը բացակայում է, ուրեմն ցեղասպանութեան հասկացութիւնը ընդարձակւել է, ինչպէս Rudolph Rummel-ի կողմից ներմուծւել է "Demozid" հասկացութիւնը: Փորձեր է արւել նաեւ ցեղասպանութեան հասկացութիւնը տիպականացնել, դասերի բաժանել ՚օտարերկրայՙ (foreign) կամ բնիկ, տեղացի (domestic) ցեղասպամութիւնները կոչել (Robert Melson): Համաձայն ընդարձակւած դասերի սխեմայի, Հայոց ցեղասպանութիւնը դասւում է ՙլիակատար ցեղասպանութիւն բնիկ ժողովրդի նկատմամբ՚, որը իրականացւել է Օսմանեան պետութեան կողմից, իր իսկ քաղաքացիների նկատմամբ:
   
   
   
   
2. Ի՞նչ է նշանակում ցեղասպանութեան ուրացում.
   
   Ցեղասպանութեան ուրացումը սովորաբար սկսում է այն ժխտելով - կամ ոճրագործութիւնը չքմեղացնելով: Թուրքերը ուրանում են 1915 Հայոց ցեղասպանութիւնը,կամ այն վերագրում քուրդերին, որոնք առայժմ թուրքերի կողմից ճնշւում են: Քուրդերը իրենց մասնակցութիւնը Հայոց ցեղասպանութեան հարցում հէնց նոյն ուժգնութեամբ են ուրանում ինչպէս իրենց հակառակորդ թուրքերը:
   
   Ով միցեղասպանութիւն ուրանայ, գտնելու է իրեն մի տարօրինակ հակասութեան մեջ: Մի կողմից նա ժխտելով այն գտւնելու է ցեղասպանութեան դատապարտման բարոյական թոյլատւութեան հետ դէմ հանդիման: Միւս կողմից էլ նա ժխտմամբ հովանաւորում է ոճրագործներին - պաշտպանում է ցեղասպանութեան անպատժելիութիւնը: Հազիւ թէ մի ուրիշ երեւոյթ այսքան թունաւորեր ոճրագործի եւ զոհի յարաբերութիւնը, որքան ուրացումը: Երբ զոհ-ժողովուրդները ողբում են իրենց կորուսեալները, հաւակնում են ասել ոճրագործները թէ այդպիսի կորուսեալներ բնաւ էլ գոյութիւն չեն ունեցել, որով տուժողները դեռ խելացնորի տեղ են դրւում, վիճակ, որի դառնութիւնը դեռ վերելք է ապրում:
   
   (Gunnar Heinsohn: Lexikon der VՓlkermorde. Reinbek: Rowohlt, 1998. S. 237 f.)
   
   Ոչ յաճախ է Թուրքիան հայերի եւ միւս իր քրիստոնեայ քաղաքացիների նկատմամբ իրականացրած պետական ոճրագործութիւնը ուրացել, առաջին համաշխարհային պատերազմից առաջ եւ յետոյ: Մի կարճ ժամանակաշրջան, 1919 - 1920թ. տեղի ունեցաւ Հայոց բնաջնջման պատասխանատուների եւ իրականացնողների քրէական դատավարութիւնը, մինչեւ որ Մուստաֆա Քեմալը թուրքական ազգայնականնների առաջնորդը - հիմնադիրը Թուրքիայի հանրապետութեան, արդարացնելով այդ ոճիրները դադարեցրեց դատավարութիւնները: Ինչպէս բոլոր ցեղասպանութեան գաղափարախօսները, թուրքական ազգային պետութեան քաղաքական ընտրանին էլ արդարացրեց 3,5 միլլիոն Օսմանեան պետութեան քրիստոնեայ քաղաքացիների սպանութիւնը, այդ թվում նաեւ հայ ժողովրդի 2/3-ը, որպէս ինքնահաստատման անհրաժեշտութիւն: Այդպէս է յարտայայտւել մի պատգամաւոր, թուրքական հանրապետութեան առաջին խորհրդարանում, նւազացնելով ոճրագործութեան ծաւալները:
   
   ՙԴուք քաջատեղեակ էք, որ դեպորտացիայի խնդիրը հրահրել է աշխարհին մեր դէմ եւ մեզ մեղադրել են որպէս մարդասպաններ: Մենք գիտէինք դա նախքան այդ վիճակի մէջ մտնէինք, թէ համաշխարհային հասարակութիւնը այդ չի ընդունելու եւ մեր նկատմամբ ունենալու է ատելութիւն եւ գարշանք: Ի՞նչու թոյլ տւեցինք պիտակաւորւել որպէս մարդասպաններ... սրանք իրադարձութիւններ են, որոնք տեղի են ունեցել, որպէսզի մի բան որ սուրբ է եւ աւելի արժէ քան մեր կեանքը, այն է, Հայրենիքի ապագան ապահովելու:՚
   
   (մեջբերում` Taner Akcam: Armenien und der VՓlkermord: Die Istambuler Prozesse und die tՕrkische Nationalbewegung, Hamburg, 1966. S. 11)
   
   Նկատի առնելով հայոց զանգւածային շարժումը, ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման ուղղութեամբ, սկսած 1965-ից (ցեղասպանութեան 50-ամեակի` 1915թ. զոհերի ոգեկոչման առթիւ) եւ յատկապէս սփիւռքեան ընդյատակեայ զիննեալ խմբերի աւելի քան 200 յարձակումները, թուրքական դիւանագետների եւ կառույցների նկատմաբ սկսած 1973 – 1985թ., քանի որ միայն լռութիւն պաշտպանելը էլ հնարաւոր չէր, հակաազդում է թուրքական կառաւարութիւնը եւ փորձում է պետականամետ գիտական եւ այլ կառույցների օգնութեամբ, հրապարակախօսութեամբ մերժել հայերի ՙսուտ-ցեղասպանութիւնը՚ - հերքել ոճրագործութեան պատմական փաստը: ՙԿարելի է ասել թէ սկսած 70-ականների կէսերից, առ ի հակաազդեցութիւն հայկական արշաւին ստեղծվեց մի թուրքական ՙպաշտօնական բաժին՚, առաւել մերձհամալսարանական, որի պարտականութիւնն էր հերքել ՙՀայկական Սուտերը՚:
   
   (Taner Akcam: Armenien und der VՓlkermord: Die Istambuler Prozesse und die tՕrkische Nationalbewegung, Hamburg, 1996, S. 11)
   
   Ցեղասպանութեան ուսումնասիրողները միաձայն են, որ արդարանալը, ճշմարտութեան թագցնելը եւ ուրացումը պատկանում են ցեղասպանութեան աւարտի ՙքարոզչական շտկումներ՚-ին, որոնք անքակտելի բաժինն են ոճրագործութեան եւ կազմում են նրա վերջնահանգրւանը:
   
   ՙՈճրագործութեան հետ առնչւող շտկումները յարաբերականացման եւ ժխտողականութեան վերջին աստիճաններն համարւում են ոճրագործութեան բաղկացուցիչ մասը՚:
   
   ՙՈւրեմն ով այսօր (եթէ խելահաս է) եթէ պնդում է, թէ նացիոնալ-սոցիալիստական բնաջնջման ճամբարներ գոյութիւն չեն ունեցել եւ կամ տեղի չի ունեցել հայերի նկատմամբ ցեղասպանութիւն, առարկայօրէն մասնակցում է խաբուսիկ շարունակւող զորաշարժին, մի կեցւածք, որը ոճրագործութեան պահին, ոճրագործների դիտանկյունից նայւած անհրաժեշտ էր: Ուրիշ բառերով արտայայտած, ցեղասպանական տրամադրութիւնը դեռ իր ուժի մէջ է: Այս բնաւ էլ առնչութիւն չունի ազատ մտքի արտայայտութեան վէհ գաղափարին, թէպէտ այդ երաշխավորւած է սահմանադրական օրենքով, այսուհանդերձ մասնակից լինել զանգւածային սպանութեան հանցագործութեան մէջ չի համարւում որպէս քաղաքացիական առաքինութիւն...՚
   
   (Uwe Makino: Leugnung als konstitutiver Bestandteil moderner Genozidverbrechen. „Journal of the Institute of Cultural Science, Chuo University, No. 37, 2000, S. 15 f.)
   
   Իր ցեղասպանական քարոզչական արշաւում, ի դէմ պատմական իրականութեան եւ ցեղասպանութեան վերապրած սերունդների իրաւաբարոյական պահանջներին, Թուրքիան ստանում է օժանդակութիւն, որոշ պատմաբանների եւ թուրքագէտների կողմից, օրինակ ամերիկացի Bernard Lewis, Stanford Shaw, Justin McCarthy կամ Heath Lowry , որը դատապարտւել է հայկական ցեղասպանութեան ուրացման համար եւ ծանր ակադեմիական վէճերում քննադատւել է իր թրքամէտ կեցւածքի պատճառով: Այդ դատապարտումն ու քննադատութիւնները արդարացի են, քանի որ հէնց գիտաշխատողները առային հերթին պարտական են լինել իրենց աշխատութիւններում յատկապէս բարեխիղճ`
   
   „Where scholars deny genocide, in the face of decisive evidence that it has occurred, they contribute to a false consciousness that can have the most dire reverberations. Their message, in effect, is: murderers did not really murder; victims were not really killed; mass murder requires no confrontation, no reflection, but should be ignored, glossed over. In this way scholars lend their considerable authority to the acceptance of this ultimate human crime. More than that, they encourage - indeed invite - a repetition of that crime from virtually any source in the immediate or distant future. By closing their minds to truth such scholars contribute to the deadly psychohistorical dynamic in which unopposed genocide begets new genocides.“
   (Roger Smith, Eric Markusen, Robert Jay Lifton: Professional Ethics and the Denial of the Armenian Genocide. In: Hovannisian, Richard G. (Ed.): Remembrance and Denial: The Case of the Armenian Genocide. Detroit, 1998, S. 287)
   
   Ցեղասպանութեան ուրացումը սկսում է յատկապէս հէնց ցեղասպանութեան հետ, որը սկսել է գաղութատիրական բնաջնջման արշաւներով, Աֆրիկայում` Քոնգոյում (1885-1907) - Նամիբիայում (գերմանական Հարաւ արեւմտեան Աֆրիկա, 1904-1907) ինչպէս նաեւ Օսմանական Սուլթանաթում: Դեռ 100 տարի անց էլ, 80,000 Հեռեռոյ ցեղի, 60,000-ի - Նումա 20,000 անձերից բաղկացած ցեղի 10,000-ի բնաջնջման առնչութեամբ, Գերմանիայի դաշնային Հանրապետութիւնը օրինակի համար զլանում է պաշտօնապէս ներողութիւն խնդրել ցեղասպանւած այդ ժողովուրդների վերապրած ժառանգներին, վախենալով այդ քայլին հետեւի հատուցման պահանջներ: Օսմանեան բազմազգ եւ բազմակրօն պետութեան փոխարկումն միաէթնիկ թուրքական Թուրքիայի քրիստոնեայ ժողովուրդների նկատմամբ պետական ոճրագործութիւնը, որին զոհ են գանցել 3,5 միլիոն մարդ, բոլոր թուրքական պետութիւնները 1923-ից առ այսօր արդարացրել, ուրացել, վիճարկել եւ կամ ձեւացրել են անկարեւոր: Այս պարագայում առկայ է շատ սեղմ կապ անպատժելիութեան - ուրացման մէջ [տես: Tessa Hofmann-ի յօդւածը: Annihilation, Impunity, Denial: the Case Study of the Armenian Genocide in Comparison]
   
   Միայն ցեղասպանութեան յանցագործութեան քրէական հետապնդումը 1946-ից առ այսօր յարաճիւն ազդեց, որ վերապրողները եւ իրենց ժառանգները գոնէ զերծ մնալ ոճրագործութեան վերջին հանգրւանից, այսինքն ուրացումից:
   
   
   
   
3. Ի՞նչ է նշանակում ցեղասպանութեան ճանաչում.
   
   Ցեղասպանութեան ճանաչումը (անգլ. recognition) կամ ընդունել, հաստատելը (անգլ. affirmation) նշանակում է այն յայտարարել որպէս անվիճարկելի պատմական իրողութիւն եւ այդպիսով իրաւական գործի իրադրութիւն, որը տեղի է ունենում որպէս հրապարակային յայտարարութեամբ, երեւելի անձանց ինպէս նաեւ հասարակական կազմակերպութիւնների կողմից, ազգային կամ միջազգային մակարդակով, խորհրդարանի որոշմամբ, բանաձեւով եւ կամ սահմանված օրէնքով: Եթէ համառ եւ տեւական ուրացում կայ, վերը յիշւած յայտարարութիւնը լինելու է մի պիտանի հակամիջոց ի դէմ լռութեան եւ ժխտման, թէպէտ մի ձեւական ճանաչում չի փոխարինում քրեական իրաւունքի տեսանկիւնից դիտւած ցեղասպանութեան ոճիրի վերանայումը, այնուամենայնիվ այդ բարոյական պատիժ է ուրացողների եւ արդարացնողների նկատմամբ: Քանի որ զոհերի եւ մարդու իրաւանց կազմակերպութիւնների համառութիւնը ճանաչման հարցում դառնում է հասարակական ազդու միջոց, որպէսզի ցեղասպանութիւնը դուրս հանւի թաբու վիճակից եւ ի հակառակ ուրացողների ցանկութեանն, այն դառնայ միջազգայնացւած խնդրի առարկայ: Ազգային խորհրդարանների կողմից ճանաչւած ցեղասպանութիւնը ունի նաեւ գործնական ազդեցութիւն, յուշակոթող, յուշարձան, պաշտօնական հրատարակչութեան պետական հիմնարկների կողմից կազմակերպած միջոցառումների եւ ազգային իրաւասութեան առումով:
   
   1965-ից առ այսօր հետեւեալ ազգային օրէնսդիրները հայոց բնաջնջումը թուրքիայի պետութեան կողմից, բանաձեւերով ANI-Armenien National Institute, եւ որոշումներով, համապատասխան ՄԱԿ-ի 1948-ի ցեղասպանութեան կոնւենցիային, բնութագրել են որպէս ցեղասպանութիւն:
   
   

   • ԱՄՆ (Ներկայացուցիչների պալատ, 09.04.1975)
   • Արգենտինա (Սենատ, 05.05.1993, ըստ 18.03.2004-ի օրենքի)
   • Աւստրիա (22.04.2015)
   • Բելգիա (26.03.1998)
   • Բուլգարիա (24.04.2015)
   • Բռազիլիա (Սենատ, 02.06.2015)
   • Գերմանիա (Բունդսթագ, 02.06.2016)
   • Չիլէ (ծերակուտական, 05.06.2007)
   • Չեխիա (Պատգամավորների պալատ, 25.04.2017)
   • Ֆրանսիա (Ազգային ծողով, 28.05.1998, ծերակուտական, 07.11.2000, նախագահի կողմից ստորագրվել է օրենք, 29.01.2001)
   • Հունաստան (Փառլամենտ, 24.02.1996)
   • Իտալիա (Պատգամավորների պալատ, 16.11.2000)
   • Կանադա (Փառլամենտ, 23.04.1996 - 21.04.2004, ծերակուտական, 13.06.2002)
   • Լիբանան (Պատգամավորների պալատ, 03.04.1997, փառլամենտ, 11.05.2000)
   • Լիտվա (Պատգամավորների պալատ, 16.12.2005)
   • Նիդերլանդներ (Փառլամենտ, 21.12.2004)
   • Լեհաստան (Փառլամենտ, 19.04.2005)
   • Լուքսամբուրգ (Փառլամենտ, 06.05.2015)
   • Ռուսաստան (Պետդումա, 14.04.1995)
   • Շվեդիա (Փառլամենտ, 29.03.2000)
   • Շվեցարիա (Ազգային խորհուրդ, 16. դեկտեմբեր 2003)
   • Սլովակիա (Փառլամենտ, 30.11.2004)
   • Ուրուգւէյ (Ծերակուտական - ներկայացուցիչների պալատ, 20.04.1965; ըստ 26.03.2004-ի օրենքի)
   • Փարագուայ (Կոնգրես, 29.10.2015)
   • Վաթիքան (10.11.2000)
   • Վենեսուելա (Ազգային ժողով, 14.07.2005)
   • Կիպրոս (Ներկայացուցիչների պալատ,24.04.1975 և 29.04.1982)

   
   Եվրոխորհրդարանը երկու անգամ ցեղասպանութեան ճանաչումը նախապայման է յայտարարել Թուրքիայի եվրոմիութեան անդամակցութեան (18.06.1987-ին - 15.11.2001-ի բանաձ-ները) - դարձեալ 28. փետրվար 2002-ին մի յաւելեալ բանաձ-ով յիշեցրել է Թուրքիային ընդունել այդ կոչը: Մենք էլ ենք միանում այդ կոչին, Թուրքիան պիտի յանձնառու լինի իր անցեալի նկատմամբ, եթէ ցանկանում է եվրոմիութեան լիիրավ անդամը լինել:Մենք հասկանում ենք եվրոմիութիւնը որպէս արժէքների հասկացութիւն: Պատրաստ լինել քննադատական կեցւածք ընդունել սեփական ազգային անցեալի նկատմամբ - պատասխանատու լինել անցեալի պետական հանցագործութեան համար` պատկանում է այն արժեքներին, որին ձգտում են հասնել եվրոպայի ազգերը, թէպէտ- մեր կարծիքով գաղութատիրական ոճրագործութեան վերանայման հարցում դեռ բավարար աշխատանք է չի տարւել: Ու դեռ աւելին, մենք համոզւած ենք, որ անցեալի վերանայման պատրաստակամութիւնը անխուսափելիօրեն առաջնորդելու է Թուրքիային դէպի ժողովրդավարութիւն, բռնութեան փառաբանութեան վերացման, փոքրամասնութիւնների կացութեան բարելաւման եւ վերջապէս հարեւանների եւ յատկապէս Հայաստանի Հանրապետութեան նկատմամբ յարաբերութիւնների դրական զարգացում:
   
   Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման յաջողութիւնները ցայժմ քաջալերել է ցեղասպանւած միւս քրիստոնեայ ժողովուրդների ներկայացուցիչներին, որոնք դիմել են միջազգային հանրութեանը ճանաչել տալու սեփական ժողովուրդների ցեղասպանութիւնը: Արդէն Պոնտոսի-Յոյները ամերիկեան երեք նահանգներում արձանագրել են յաջողութիւն 2002թ փետ. 20-ին Բունդսթագը վճիռ կայացրեց, իրեն հասցեադրւած Ասորա-Քաղդէա-Սուրիաքների միութեան զանգւածային աղերսագրի նկատմամբ [տես Բունդսթագի դիրքորոշման լրիւ տեսքը], ճիշտ այնպէս, ինչպէս վարւել էր մեկ տարի առաջ ցեղասպանութեան ճանաչման յանձնախմբի աղերսագրի նկատմամբ, դրձնելով այն Գերմանիայի կառաւարութեան խնդրոյ առարկան: Արդէն 2001թ. մայիս 17-ին Բաւարիայի երկրատարածքի փառլամենտի սահմանադրական, օրէնքների - փառլամենտական հարցերի յանձնախմբին դիմել էին պատգամավորներ Քրիսթինէ Շթալ, Էլիզաբէթ Քեօլեր եւ միասնութիւն 90/ կանաչներ ֆրակցիան, պահանջելով արտահերթ քննարկում անցկացնել ՚1915թ. հայերի եւ ասորիների ցեղասպանութեան դատապարտմանՙ հարցով (նոյտեղը 14/ 6281), 2001թ. յուլիս 17-ին Բաւարիայի երկրատարածքի փառլամենտը, ընդառաջելով այդ պահանջին, լիաժողովում արծարծեց այդ հարցը:
   
   ՑՃՅ-ը յայտարարեց սկզբունքօրեն իր համակամիութիւնը այդ նախաձեռնութեան, որպէսզի ընդունւի այդ ուրացւած ցեղասպանութիւնը եւ օժանդակեց իր կարէլիութեան սահմաններում: Այս կապակցութեամբ բացարկում ենք մենք, ցեղասպանութեան որ-է դասակարգում ինչպէս զոհերի, նոյպէս էլ բացառականութեան եւ եզակիութեան պարագային, 1912-22թ Թուրքիայի քրիստոնեայ ժողովուրդների նկատմամբ իրականացւած հանցագործութիւնը, ունեցել է նոյն դրդապատճառը եւ իրականացւել նոյն ոճրագործների միջոցով: Ցեղասպանութեան վերապրողների ժառանգների միջեւ համագործակցութիւնը մեզ թւում է տրամաբանական եւ ցանկալի: Մեր կանոնագրութեան մէջ ասւած է` ՚Միութեան նպատակն է պայքարել եւ խափանել ցեղասպանական ոճրագործութիւնը համապատասխան ՄԱԿ-ի 1948-ի կոնվենցիայի: ՑՃՅ-ը մաքառում է ցեղասպանութեան ուրացման եւ չքմեղացման դէմ, որպէս ցեղասպանութեան բաղկացուցիչ մաս եւ ջանում է միասնական յիշողութան հիմքի վրայ ինչպէս նաեւ վերանայելով պատմութիւնը սնուցանել փոխըմբռնում ժողովուրդների միջեւ, թէ նրանց, ովքեր անցեալում զոհ գնացին ցեղասպանութեան եւ թէ նրանց, ովքեր ցեղասպանութիւնը իրականացրեցին:
   
   Կանոնագրութեան կէտերը իրականանում են հրատարակչութեամբ ինչպէս նաեւ համապատասխան հրապարակային միջոցառումներով, կրթական եւ տեղեկատւութեան բնագաւառներում (Սեմինար, կլոր-սեղան, դասախօսութիւն, ցուցահանդէս), հնարաւոր դէպքում համագործակցաբար հասարակական, մարդու իրաւունքների կազմակերպութեան, ինչպէս նաեւ եկեղեցական միութիւնների եւ կառույցների հետ:
   
   

- Արգենտինա (Սենատ, 05.05.1993, ըստ 18.03.2004-ի օրենքի) - Աւստրիա (Փառլամենտ, 22.04.2015) - Բելգիա (26.03.1998) - Բուլգարիա (Փառլամենտ, 24.04.2015) - Բռազիլիա (Սենատ, 02.06.2015) - Չիլէ (ծերակուտական, 05.06.2007) - Ֆրանսիա (Ազգային ծողով, 28.05.1998, ծերակուտական, 07.11.2000, նախագահի կողմից ստորագրվել է օրենք, 29.01.2001) - Հունաստան (Փառլամենտ, 24.02.1996)

- Իտալիա (Պատգամավորների պալատ, 16.11.2000) - Կանադա (Փառլամենտ, 23.04.1996 - 21.04.2004, ծերակուտական, 13.06.2002) - Լիբանան (Պատգամավորների պալատ, 03.04.1997, փառլամենտ, 11.05.2000) - Լատւիա (Պատգամավորների պալատ, 16.12.2005) - Նիդերլանդներ (Փառլամենտ, 21.12.2004) - Լեհաստան (Փառլամենտ, 19.04.2005) - Ռուսաստան (Պետդումա, 14.04.1995)

- Շվեդիա (Փառլամենտ, 29.03.2000) - Շվեցարիա (Ազգային խորհուրդ, 16. դեկտեմբեր 2003) - Սլովակիա (Փառլամենտ, 30.11.2004) - Ուրուգւէյ (Ծերակուտական - ներկայացուցիչների պալատ, 20.04.1965; ըստ 26.03.2004-ի օրենքի) - ԱՄՆ (Ներկայացուցիչների պալատ, 09.04.1975) - Վաթիքան (10.11.2000) - Վենեսուելա (Ազգային ժողով, 14.07.2005) - Կիպրոս (Ներկայացուցիչների պալատ, 24.04.1975 և 29.04.1982)